Sunday, April 18, 2010

MGU

კარგი განათლება წარმატებული მომავლის წინაპირობაა. დღევანდელი რეალობიდან გამომდინარე კი არსებობს ერთგვარი ტენდენცია, რომლის მიხედვითაც კარგი განათლება საზღვარგარეთ მიღებულ განათლებასთან ასოცირდება. ინგლისში, გერმანიაში, აშშ-ში ან საფრანგეთში თუნდაც საშუალო დონის კოლეჯის დამამთავრებელ სერთიფიკატს საქართველოში გაცილებით მეტ მნიშვნელობას ანიჭებენ, ვიდრე რომელიმე ეროვნული უნივერსიტეტის დიპლომს.
უნივერსიტეტი, რომელზეც მე მსურს საუბარი, საკმაოდ ბევრ ქართველს აქვს დამთავრებული, იგი პოსტსაბჭოთა სივრცის ყველაზე პოპულარულ უნივერსიტეტად ითვლებოდა და მის დაარსებაში საქართველოს სამეფო გვარის წარმომადგენელსაც აქვს მონაწილეობა მიღებული.
ესააა მოსკოვის მიხეილ ლომონოსოვის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, რომელიც ვახუშტი ბაგრატიონის, ივანე შუვალოვისა და მიხეილ ლომონოსოვის ძალისხმევით, რუსეთის იმპერატრიცა ელიზაბეტას ბრძანების საფუძველზე, 1755 წლის 25 იანვარს დაარსდა. უნივერსიტეტში პირველი ლექცია ამავე წლის 26 აპრილს წაიკითხეს, თუმცა სტუდენტის დღედ რუსეთში დღემდე 25 იანვარი აღინიშნება.
ლომონოსოვის მიერ შემუშავებული გეგმის შესაბამისად, უნივერსიტეტში თავდაპირველად მხოლოდ ფილოსოფიური, იურიდიული და სამედიცინო ფაკულტეტები ფუნქციონირებდა. ყველა სტუდენტი განათლებას ფილოსოფიურ ფაკულტეტზე იღებდა, სადაც ისინი გადიოდნენ ფუნდამენტურ მომზადებას საბუნებისმეტყველო და ჰუმანიტარულ მეცნიერებებში, შემდეგ კი სწავლას სურვილისამებრ აგრძელებდნენ ზემოთ დასახელებულ რომელიმე ფაკულტეტზე.
1953 წლიდან მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მთავარი განყოფილებები ვორობიოვკაზე (ყოფილი "ლენინსკიე გორი") მდებარეობს. შენობის პროექტი არქიტექტორ ლევ რუდნევს ეკუთვნის.
ომის შემდგომ პერიოდში, სტალინის ბრძანებით, ქალაქში შვიდი უზარმაზარი ნეოკლასიკური ცათამბჯენი აშენდა, რომელთაგან ყველაზე დიდი და მაღალი მგუ- მთავარი შენობა იყო, რომელიც, იმ პერიოდში უმაღლეს ნაგებობად ითვლებოდა მთელს ევროპაში 240 ეტრიანი მთავარი კოშკი, 36 სართულითა და სტუდენტებისა და მასწავლებლებისათვის განკუთვნილი ოთხი საცხოვრებელი ფრთით. შენობის კორიდორების სიგრძე 33 კმ-, ხოლო ოთახების საერთო რაოდენობა - 5000-ს შეადგენდა. კოშკს თავზე 12 ტონის სიმძიმის ვარსკვლავი ადგას, რომელიც ზომით საშუალო ზომის ოთახის მოცულობისაა. შენობის ფასადს უზარმაზარი საათები, ბარომეტრები, თერმომეტრები, მონუმენტური ძეგლები ამშვენებენ.
მგუ ევრაზიის უნივერსიტეტთა ასოციაციის წევრია და თანამშრომლობს 60-ზე მეტ უცხოურ საგანმანათლებლო ცენტრსა და გაერთიანებასთან, მათ შორის ევროპის, აშშ-ს, ჩინეთის,იაპონიის, აზიის სხვა ქვეყნების, ავსტრალიის, სამხრეთ ამერიკისა და არაბული ქვეყნების უნივერსიტეტებთან. მოსკოვის უნივერსიტეტი უცხოელი სტუდენტებს 1946 წლიდან იღებს და აქ განათლება დღემდე უკვე 150 ქვეყნის 11 ათასზე მეტმა მოქალაქემ მიიღო. ამ დროისთვის უნივერსიტეტში ყოველწლიურად 2 ათას უცხოელ სტუდენტს აქვს განათლების მიღების შესაძლებლობა, ხოლო 400 ადგილი უნივერსიტეტის მოსამზადებელ კურსებზე იმ უცხოელი სტუდენტებისთვისაა განკუთვნილი, რომლებიც წინა-საუნივერსიტეტო მომზადებას საჭიროებენ.
...და, რატომ მაინცდამაინც რუსეთი, რატომ მგუ და არა რომელიმე სხვა უფრო მაღალრეიტინგული და გაცილებით უფრო პრესტიჟული უნივერსიტეტი? მითუმეტეს, რომ არსებული რეალობიდან გამომდინარე, რუსულ-ქართული ურთიერთობები ჩიხშია შესული?

-პირველ რიგში აღსანიშნავია ის, რომ ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობების მოწესრიგება როგორც ქართული, ისე რუსული მხარის ინტერესებში შედის... დაძაბული სამეზობლო პოლიტიკა, კონფლიქტური
რეგიონები და ათასობით იძულებით გადაადგილებული პირი - ესაა არასრული შედეგი წლების მანძილზე მიმდინარე კონფლიქტისა, რომლის ნეგატიური შედეგებიც დღემდე ჩვენი ქვეყნის მოუგვარებელ პრობლემად რჩება. „მტრის ენის“ ცოდნა ასეთ სიტუაციაში გადამწყვეტი მნიშვნელობისაა. რაც მეტს ვისწავლით და გავიგებთ მათზე, მით უფრო გაგვიადვილდება მათთან ურთიერთობები, მით უფრო მარტივი იქნება გამოსავლების ძიება, მით უფრო უკეთ გვეცოდინება სად რა და როგორ უნდა ვაკეთოთ, როგორი მიდგომა ავირჩიოთ. სწორედ ამის შემდეგ მიიღწევა რეალური შედეგები ორიენტირებული მშვიდობასა და ქვეყნის კეთილდღეობაზე, მეგობრობასა და თანასწორობაზე...
როგორც არ უნდა გვინდოდეს, ისინი ჩვენს მეზობლებად დარჩებიან, იქ კი, სადაც თავიდანვე ცხადია, რომ ძალისმიერი გზა პრობლემების მოსაგვარებლად არ გამოდგება, ქმედებები გონების გზით უნდა წარვმართოთ ისე, რომ მინიმალური მსხვერპლის ფასად მაქსიმალური შედეგები მივიღოთ და არა პირიქით - ვიყოთ მუდმივი დაძაბულობის პირობებში და დანაკარგები გავიორმაგოთ.

Saturday, April 17, 2010

ახალგორის განძი

ახალგორის განძი ადრინდელი ანტიკური ხანის არქეოლოგიური ძეგლი. იგი 1908 წელს ქსნის ხეობაში, სოფ. საძეგურთან (ახლანდელი ახალგორის რაიონი) აღმოჩნდა. ნივთები შეაგროვა და ყოფილ კავკასიის მუზეუმისათვის შეიძინა . თაყაიშვილმა. ამჟამად აღნიშნული განმძი აკადემიკოს . ჯანაშიას სახელობის საქარველოს სახელმწიფო მუზეუმში ინახება.

ახალგორის
განძში შემავალი ნივთები არის წარჩინებული ქალის მდიდრულ სამარხეული მასალა (ცხენის აღკაზმულობის ნაწილები, ლითონის, ძვლის, მინისებრი პასტისა და ქვის სამკაული, ჭურჭელი, სარიტუალო ნივთები და სხვა). ნივთების დიდი ნაწილი ადგილობრივი ნაწარმია და ძვ. . აღ. I ათასწლეულის შუა ხანებში მხატვრული ხელოსნობის განვითარების მაღალ დონეზე მეტყველებს .
განძის
ოქროს სამკაული (სასაფეთქლე საკიდები, საყურეები, გომბეშოების გამოსახულებიანი ყელსაბამი, რკალგახსნილი ბეჭდები, რომლებზეც ფანტასტიკური ცხოველებია გამოსახული) ადრინდელი ანტიკური ხანის ქართული ოქრომჭედლობის ბრწყინვალე ნიმუშებია. ვერცხლის ნივთებიდან კი აღსანიშნავია იმდროინდელ კულტურის სამყაროში გავრცელებული ომფალოსიანი ფიალები. ცხენის აღკაზმულობიდან - რახტის შესამკობი ოქროსა და ვერცხლის სხვადასხვანაირი ფირფიტები, ბრინჯაოს რგოლები და ლაგმები. ახალგორული ტიპის ლაგმები ჯერჯერობით მხოლოდ საქართველოშია აღმოჩენილი.

ახალგორის განძის ოქროს ნივთებს აქემენიდური კულტურის გავლენის კვალი ემჩნევა. ბრინჯაოს ნივთებს ეს გავლენა არ ატყვია. განძი ძვ. . V-IV საუკუნეებით თარიღდება და ძვ. . აღ.-ით I ათასწლეულის შუახანებში საქართველოს მოსახლეობის მკვეთრ ეკონომიკურ და სოციალურ დიფერენციაციაზე მიუთითებს .



ახალგორი. აღდგომა 2010

...ისევ მიწევს წამოსვლა აქედან... ჯერ მხოლოდ ერთი პოსტი გადავლახეთ. რუსების პოსტზე ახალგორიდან გამომსვლელი ათამდე მანქანა დგას რიგში, ახალგორში კი 106 მანქანის მძღოლი ცდილობს ამ დროისთვის შემოსვლას. სხვების არ ვიცი, მე კი ლოდინში დრო ნამდვილად არ მეწელება. აქ დგომა, თუნდაც საათობით, დამღლელი არაა: ბედნიერი ვარ, რადგან ვდგევარ იმ მიწაზე, რომელიც ყველასა და ყველაფერზე მეტად მიყვარს და იმ ჰაერს ვისუნთქავ, რომელიც ყველაზე სუფთა და თავისუფალია ამ არათავისუფალ გარემოშიც კი. თითქმის ორი წელია, ახალგორში ეს სიტუაციაა, მაგრამ დღეს ყველაზე ბედნიერი ვარ აქ ჩამოსვლით. უამრავი ადამიანი ვნახე, ძველი ნაცნობები... მათ ნაწილს წეროვანშიც ხშირად ვხედავ, თუმცა იქ ყველას ერად ნახვა შეუძლებელია. ქსანი ისევ ძველებურად ხმაურობს, მე კი ის დრო მახსენდება, პატარაობაში ამ ხმაურს ყურს ბოლის ხიდიდან, ან მდინარის ნაპირებთან ჩამწკრივებული „ბეტონის“ ფილებიდან რომ ვუსმენდი და საოცარი ხედები მეშლებოდა თვალწინ.














ყველაზე მეტად აქ მიყვარდა გაზაფხულის მოსვლა. ნელ-ნელა ეპარებოდა სიმწვანე ტყეებს, ჩემს ეზოში კი თეთრ-ვარდისფრად ყვავილობდნენ ატმები, ტყემლები, ვაშლები, ალუჩები... აქ ყოფნა, თუნდაც მარტოს, არასოდეს მბეზრდებოდა: მოსაუბრედ საკუთარი თავი და ჩემი გარემო მყავდა, რომელსაც არასდროს ბეზრდებოდა ჩემი მოსმენა, როგორც მე არ მბეზრდებოდა ყურისგდება ამ გარემოს თითოეული ამოსუნთქვისთვის. აქ არასოდეს გამწელვია წუთები, აქ დრო ყოველთვის სწრაფად გადიოდა, აქ გატარებული თითოეული წუთი სულიერი სიმშვიდი მომტანი იყო ჩემთვის...

ადრე გაუაზრებლად მიყვარდა ილია...მიყვარდა ტატო, გალაკტიონი, მაგრამ გაცილებით მეტად - ილია. მისი შემოქმედება ყველაზე ახლობელი იყო ჩემთვის.

„მშვიდობით, ჩემნო, თვალში ცრემლით განებებთ თავსა!..“

ახალგორიდან ყოველი მომდევნო წამოსვლისას მდევს თან ეს სიტყვები და მთელი ის აღმაფრენა და ის ტკივილი, რომელიც ილიას ამ სიტყვებშია მოქცეული.
ილია ყვარლის მთებს ემშვიდობებოდა ამ სიტყვებით, მე - ახალგორისას. ილია ყვარელის მთებზე გაბნეულ ღრუბლებში ნატრობდა ფრენას, მე ქსნის ზემოთ მოჯარულ ღრუბლებს ვეკედლებოდი, მაგრამ მთავარი ის კი არაა, რომ ყვარელის იყო „ილიას მთები“, ხოლო ჩემი - ახალგორის, მთავარი ასაა, რომ ეს ჩვენი სამშობლოა მთლიანობაში, მთავარი ისაა, რომ ჩვენ საქართველოს მთებს ვემშვიდობებით...

ჩვენი ყველაზე ცუდი თვისება ისაა, რომ საკუთარი პრობლემებისა და უსიამოვნებების მიზეზს სხვაგან ვეძებთ, ვცდილობთ სხვებს გადავაბრალოთ ჩვენი განსაცდელი. ისევ ილიას სიტყვები მახსენდება, მან „ბედნიერ ერში“ ყველაზე უკეთ ასახა ნამდვილი „ქართული ბუნება“. ჩვენმა გაუტანლობამ მიგვიყვანა ამ დონემდე. ემოციებს, სურვილებსა და უაზრო ამბიციებს დამონებულებს არასოდეს გვაღელვებდა სამშობლოს ბედი. მხოლოდ განსაცდელის დროს ვიხსენებდით მას, ისიც პირადი ინტერესებიდან გამომდინარე და ვაღმერთებდით ჩვენი იდეების ყველაზე ხმამაღლა მქადაგებელ ინდივიდებს. (უახლესი ისტორიის მაგალითზე, ზვიად გამსახურდიასა და მიხეილ სააკაშვილის ფენომენებს დავასახელებდი.)
არც ერთგულება ვიცით ბოლომდე. ჩვენს მიერ შექმნილ ხატებსა და იდეალებს ჩვენვე ვანადგურებთ, ქარის წისქვილებთან ბრძოლაში კი დანაკარგები იზრდება...